Hersenen werken beter na maagverkleining

Uit een studie van het Radboudumc, het Rijnstate en TNO Leiden blijkt dat een maagverkleining niet alleen leidt tot gewichtsverlies, maar ook een positief effect heeft op de hersenen. Bijna 45% van de deelnemers aan de studie scoorde een half jaar na de operatie fors beter op hersentesten, wat meer dan twintig procent hoger was dan voor de maagverkleining. De overige deelnemers bleven gelijk of vertoonden ook verbetering, maar in mindere mate. Bovendien werd bij de deelnemers een vermindering van hoge bloeddruk, diabetes, cholesterol en depressieve symptomen waargenomen, evenals een vermindering van medicijngebruik.

Gemiddeld verloren de deelnemers dertig kilo in zes maanden tijd. Het is nog niet helemaal duidelijk hoe dit gewichtsverlies leidt tot verbeterde hersenprestaties. Er wordt gedacht aan een combinatie van factoren. Vetcellen scheiden meer dan honderd signaalstoffen af, die onder andere ontstekingen veroorzaken en de bloedvaten negatief beïnvloeden, ook in de hersenen. Bij gewichtsverlies nemen deze stoffen af. Bovendien is gebleken dat mensen na een maagverkleining meer gaan bewegen, wat de bloedtoevoer verbetert.

Schade deels omkeerbaar

De combinatie van ontstekingen en verminderde bloedtoevoer ligt juist ten grondslag aan veel hersenaandoeningen, zoals dementie, volgens hoogleraar Anatomie Amanda Kiliaan. Ze onderzoekt met haar team de risicofactoren voor deze ziekten van de kleine bloedvaten, waaronder hoge bloeddruk. Overgewicht is een belangrijke risicofactor. De deelnemers in deze studie waren nog relatief jong en bevonden zich in een vroeg stadium van schade aan de bloedvaten. Daarom is het zo interessant om deze groep te bestuderen. Uit het onderzoek blijkt dat de hersenen beter presteren door gewichtsverlies en dat het proces van schade deels omkeerbaar lijkt te zijn.

De onderzoekers hebben in hun studie aangetoond dat er verschil is tussen buikvet en onderhuids vet. Buikvet dat rond de organen zit, wordt al langer beschouwd als 'gevaarlijk vet', en dit wordt bevestigd door Kiliaan en Vreeken. Zij zien een verband tussen de omvang en hoeveelheid vetcellen in het buikvet en de kwaliteit van de bloedvaten in de hersenen, terwijl dit verband niet wordt waargenomen bij onderhuids vet. Met name het verlies van buikvet lijkt dus belangrijk te zijn voor de hersenfunctie.

De conclusies van deze studie zijn gebaseerd op onderzoek bij 146 personen die een maagverkleining ondergingen. De gemiddelde leeftijd van de deelnemers was 46 jaar. De onderzoekers volgden de deelnemers gedurende twee jaar, waarbij ze MRI-scans van de hersenen maakten, bloed- en ontlastingsmonsters verzamelden, en kleine stukjes vetweefsel, lever en darm afnamen tijdens de operatie. Ook werden de hersenprestaties bestudeerd met testen op concentratie, geheugen en spreekvaardigheid vóór en na de maagverkleinende operatie.

Kleven ook risico's aan maagverkleining

Hoewel er positieve effecten zijn, zijn er ook risico's verbonden aan een maagverkleining. Hoewel mensen veel gewicht verliezen na de operatie, komt een groot aantal patiënten na één of twee jaar weer wat aan. Bovendien kan een maagverkleining soms buikpijn veroorzaken en de samenstelling van bacteriën in de darm veranderen. Dit laatste is een belangrijk onderwerp voor verder onderzoek door Kiliaan en haar team in samenwerking met TNO en Rijnstate.